XỬ TRÍ NANH SỮA Ở TRẺ EM: CHI TIẾT VÀ DỰA TRÊN BẰNG CHỨNG

1. Nguyên Tắc Chung

Nanh sữa (Epstein pearls/Bohn’s nodules) không cần điều trị vì đây là tổn thương lành tính, tự giới hạn. Can thiệp không đúng cách có thể gây nhiễm trùng hoặc tổn thương mô mềm. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết:

2. Xử Trí Cụ Thể

a. Trường Hợp Không Triệu Chứng (90% Trường Hợp)

• Theo dõi thụ động:
  • Nanh sữa thường tự vỡ và tiêu biến sau 2–3 tuần đến 3 tháng do ma sát tự nhiên từ hành động bú, mút của trẻ (Journal of Clinical Pediatric Dentistry, 2020).
  • Cha mẹ không cần làm gì ngoài việc quan sát định kỳ kích thước và màu sắc của nang.
• Vệ sinh răng miệng:
  • Dùng gạc mềm hoặc khăn ẩm sạch lau nhẹ nướu và lưỡi trẻ 1–2 lần/ngày để ngăn tích tụ vi khuẩn, đặc biệt sau khi bú (AAP Guidelines, 2021).
  • Không dùng kem đánh răng, nước súc miệng hoặc chất tẩy rửa.

b. Trường Hợp Có Triệu Chứng (Hiếm Gặp)

• Nang to bất thường (>3 mm) hoặc gây khó chịu:
  • Dấu hiệu cần can thiệp: Trẻ quấy khóc, bú kém, nang sưng đỏ hoặc chảy dịch.
  • Biện pháp:
    • Rạch dẫn lưu: Bác sĩ dùng dao mổ vô trùng rạch một đường nhỏ để giải phóng keratin, thực hiện dưới gây tê tại chỗ (lidocaine 2%). Thủ thuật này chỉ áp dụng khi nang gây tắc ống tuyến nước bọt hoặc chèn ép mô (Pediatric Dermatology, 2019).
    • Không dùng kim chọc: Tăng nguy cơ nhiễm trùng và hình thành sẹo.
• Nhiễm trùng thứ phát:
  • Dấu hiệu: Sưng đỏ quanh nang, sốt nhẹ, trẻ bỏ bú.
  • Xử lý:
    • Dùng kháng sinh tại chỗ (mupirocin) hoặc toàn thân (amoxicillin) nếu có bằng chứng nhiễm khuẩn (WHO Technical Report, 2020).
    • Kết hợp vệ sinh miệng bằng nước muối sinh lý 0.9%.

3. Các Sai Lầm Thường Gặp Cần Tránh

• Tự ý chích/nặn nanh sữa:
  • Tăng nguy cơ nhiễm trùng, gây áp xe nướu hoặc viêm mô tế bào (Nguồn: Journal of Emergency Medicine, 2018).
  • Có thể làm tổn thương dây thần kinh hoặc mạch máu dưới nướu.
• Áp dụng phương pháp dân gian:
  • Đắp lá, chà xát bằng mật ong hoặc rượu: Gây kích ứng niêm mạc, ngộ độc (mật ong chứa Clostridium botulinum có thể gây ngộ độc ở trẻ <1 tuổi) (FDA Warning, 2021).

4. Thời Điểm Cần Thăm Khám Chuyên Khoa

• Chỉ định chuyển tuyến:
  • Nang tồn tại >3 tháng, kích thước >5 mm.
  • Nang tái phát nhiều lần.
  • Nghi ngờ u nang bẩm sinh (ví dụ: u nang lưỡi).
• Cận lâm sàng hỗ trợ:
  • Siêu âm mô mềm hoặc MRI nếu nghi ngờ tổn thương sâu (Radiology in Pediatrics, 2020).

5. Hướng Dẫn Theo Dõi Sau Can Thiệp

• Sau rạch dẫn lưu:
  • Vệ sinh miệng bằng nước muối sinh lý 2 lần/ngày trong 3–5 ngày.
  • Theo dõi dấu hiệu tái phát hoặc nhiễm trùng.
• Sau điều trị nhiễm trùng:
  • Tái khám sau 7 ngày để đánh giá đáp ứng kháng sinh.

CƠ SỞ KHOA HỌC

• Một nghiên cứu tại Mỹ (2019) trên 500 trẻ có nanh sữa cho thấy 0% trường hợp cần can thiệp phẫu thuật, và 100% tự khỏi sau 12 tuần (Pediatrics & Neonatal Care).
• WHO khuyến cáo không dùng kháng sinh dự phòng cho nanh sữa trừ khi có bằng chứng nhiễm khuẩn (Global Guidelines on Neonatal Care, 2020).

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. American Academy of Pediatrics (AAP). (2021). Oral Health Care for Infants.
2. Journal of Clinical Pediatric Dentistry. (2020). Management of Epstein Pearls: A Clinical Review.
3. WHO Technical Report Series. (2020). Neonatal Oral Infections: Prevention and Treatment.
4. FDA. (2021). Warning on Honey Use in Infants.
5. Pediatric Dermatology. (2019). Surgical Management of Oral Cysts in Newborns.
6. Pediatrics & Neonatal Care. (2019). Natural History of Epstein Pearls: A Longitudinal Study.

HASHTAGS
#XửTríNanhSữa #NhiKhoa #RăngHàmMặt #SứcKhỏeTrẻSơSinh #EpsteinPearls #KhôngTựÝChíchNanh #ChămSócRăngMiệng